Жогорку Кеңеш издөөгө алынган адамдарды издөөнү жүргүзүү үчүн атайын тергөө иштерин жүргүзүүгө уруксат берди
Жогорку Кеңеш 25-июнда үчүнчү окууда Кылмыш-жаза процессуалдык кодексине өзгөртүүлөрдү киргизүү тууралуу мыйзам долбоорун кабыл алды. Бул өзгөртүүлөр кылмыш-жаза өндүрүшүн өркүндөтүүгө жана кылмышкерлерди издөөдө келип чыккан боштуктарды жоюуга багытталган, деп жазат "АКИпресс".
Мыйзам долбоорунун демилгечилеринин бири, депутат Сүйүнбек Өмүрзаков («Ишеним») билдиргендей, учурда Кыргызстанда айыпталуучуларды издөө учурунда атайын тергөө аракеттерин (сүйлөшүүлөрдү тыңшоого, абоненттердин жайгашкан жерин аныктоого, видеобайкоо жүргүзүүгө) мыйзамдуу түрдө жүргүзүүгө мүмкүнчүлүк берген так укуктук база жок. Өзгөчө, кылмыш иши сотко өткөрүлүп же тергөө токтотулганда мындай аракеттер жүргүзүлбөй келет.
ИИМдин маалыматына ылайык, 2024-жылдын өзүндө эле издөөдө 4,4 миңден ашуун кылмышка шектүүлөр болгон, алардын ичинен дээрлик 3 миңи кармала элек. Алардын 1,5 миңи сот тарабынан издөө жарыяланган адамдар, бирок алардын иштерине атайын тергөө аракеттерин жүргүзүү мүмкүн эмес, анткени иш сотто каралууда.
Бул маселени чечүү үчүн төмөнкүдөй өзгөртүүлөрдү киргизүү сунушталууда:
Издөөдө жүргөн айыпталуучу боюнча соттун токтому болгондо же тергөө токтотулган учурда, орган алдын ала атайын тергөө аракеттерин жүргүзүү укугун берүү.
Айыпталуучу издөөдө жүргөн учурда сүйлөшүүлөрдү тыңшоого, жайгашкан жерин аныктоого, аудио-видео көзөмөл жүргүзүүгө жана адамды же жерди жашыруун байкоого укукту бекитүү.
УПКга орган алдына ала прокурордун макулдугу менен тергөө судьясына атайын тергөө аракеттерин жүргүзүүгө уруксат алуу үчүн кайрыла ала турган жоболорду кошуу.
Издөө иштеринде атайын тергөө аракеттерин жүргүзүү тууралуу өтүнүчтөрдү карап жатканда тергөө судьясынын ыйгарым укуктарын тактоо.
Мыйзам долбоорунун авторлору белгилегендей, бул өзгөртүүлөр мыйзамдагы боштуктарды жоюуга жана тергөө менен соттон жашырынган кылмышкерлерди издөө ишинин натыйжалуулугун жогорулатууга багытталган.
УПКдагы негизги өзгөртүүлөр жана толуктоолор:
39-статья. Алдын ала тергөө
Жаңы 3-1-пункт киргизилет:
Орган алдын ала издөөдө жүргөн адамдарга байланыштуу, анын ичинде токтотулган кылмыш иштериндеги айыпталуучуларга карата, УПКнын 219-статьясынын 4-бөлүгүндө көрсөтүлгөн негиздер боюнча атайын тергөө аракеттерин жүргүзүү укугуна ээ болот.
219-статья. Атайын тергөө аракеттерин жүргүзүүнүн негиздери жана шарттары
Төмөнкү жоболор менен толукталат:
Шектүүлөрдү, айыпталуучуларды, соттолгондорду жана дайынсыз жоголгон адамдарды издөө боюнча чет өлкөлөрдөн келген сурамдардын негизинде атайын тергөө аракеттерин жүргүзүү укугу.
Айыпталуучу издөөдө болуп, тергөө токтотулганда же иш сотто каралып жаткан учурда атайын тергөө аракеттерин жүргүзүүгө укук берүү.
230-статья. Сүйлөшүүлөрдү тыңшоо
Орган дознаниясынын кызмат адамдары токтотулган кылмыш ишинин алкагында издөөдөгү айыпталуучуга байланыштуу сүйлөшүүлөрдү тыңшоо укугуна ээ болот.
231-статья. Абоненттин байланыштары жана жайгашкан жери тууралуу маалымат алуу
Соттун тиешелүү токтому бар болгон учурда орган дознаниясынын кызмат адамдары издөөдө жүргөн адамдын байланыштары жана жайгашкан жери боюнча маалымат сурай алышат.
233-статья. Адамды же жерди аудио-, видеокөзөмөлдөө
Орган дознаниясы токтотулган же сотко өткөрүлгөн кылмыш иштеринде издөөдөгү айыпталуучуга карата жашыруун аудио-видеобайкоо жүргүзүү укугуна ээ болот.
234-статья. Адамды же жерди жашыруун байкоо
Айыпталуучу издөөдө жүргөн учурда орган дознаниясы жашыруун байкоо жүргүзө алат.
269-статья. Тергөө же атайын тергөө аракеттерин жүргүзүү боюнча өтүнүчтү кароо тартиби
Эми мындай өтүнүчтү кароо боюнча соттук отурумга орган дознаниясынын кызмат адамы да сөзсүз катышат (мурда прокурор же тергөөчү гана катышчу).
Өзүнчө 1-1-подпункт киргизилет, ага ылайык токтотулган же аяктаган кылмыш иштеринде издөөдөгү айыпталуучуларга карата төмөнкү атайын тергөө аракеттерин жүргүзүүгө уруксат берилет:
Сүйлөшүүлөрдү тыңшоо
Байланыштар жана жайгашкан жер боюнча маалымат алуу
Аудио-, видеокөзөмөл жүргүзүү
Жашыруун байкоо жүргүзүү.
Ката көрсөңүз кабарлаңыз – ката сөздү (сүйлөмдү) белгилеп, Ctrl+Enter-ди басыңыз. Ошентип, текстти тууралаганга жардам бересиз.
