Окумуштуулар тиштин эмалын табигый негизде калыбына келтире турган гелди иштеп чыгышты

Окумуштуулар жаңы гел түрүндөгү материал иштеп чыгышты — ал тиштин эмалын калыбына келтирип, кайра өстүрө алат. Бул табылга стоматологияда узак мөөнөттүү жана натыйжалуу дарылоонун жаңы мүмкүнчүлүгүн ачат. Изилдөөнүн жыйынтыктары Nature Communications журналында жарыяланды, деп жазат  "Ден соолук АКИпресс".

Ноттингем университетинин Фармация мектебинин жана Химиялык жана экологиялык инженерия кафедрасынын изилдөөчүлөрү бузулган же минералы азайган эмалды калыбына келтире турган биологиялык жактан шыктанган кошулманы түзүшкөн. Бул материал тиштин учурдагы эмалын да бекемдеп, келечектеги кариестин алдын алууга жардам берет.

Табияттан шыктануу: гель тишти кантип калыбына келтирет жана бекемдейт

Бул инновациялык гель кадимки фтор камтыган каражаттар сыяктуу эле тишке оңой жана тез сүйкөлөт. Бирок ал фтор камтыбайт. Анын ордуна, ал эмалдын бала кезде табигый калыптанышын камсыз кылган белокторду туураган негизде түзүлгөн.

Гель тишке сүйкөлгөндөн кийин жука, бирок бекем катмар пайда кылат. Ал тиштин бетине сиңип, микрогезиктерди жана майда жаракаларды толтурат. Андан соң бул катмар кальций жана фосфат иондорун шилекейден өзүнө тартып, жаңы эмальдын түзүлүшүн баштайт. Бул процесс эпитаксиалдык минералдашуу деп аталат. Натыйжада, жаңы эмаль тиштин табигый түзүлүшүнө органикалык түрдө биригип, анын бекемдигин жана сырткы көрүнүшүн толук калыбына келтирет.

Мындан тышкары, материал тиштин дентин бөлүгүнө да колдонулушу мүмкүн. Ал дентиндин бетинде эмалга окшош катмар пайда кылып, тиштин сезгичтигин азайтат жана пломба же винир сыяктуу стоматологиялык жабууларды жакшыраак жабыштырат.

Эмалдын бузулушу – дүйнөдөгү эң кеңири тараган көйгөйлөрдүн бири

Эмалдын бузулушу кариестин өнүгүшүндөгү негизги себеп болуп эсептелет. Бүгүнкү күндө дүйнө калкынын дээрлик жарымы бул оору менен жабыркайт. Эмаль жоголгондо, тиштер инфекцияга, кариеске жана түшүүгө көбүрөөк жакын болот. Мындан тышкары, бул көйгөйлөр жүрөк-кан тамыр оорулары жана диабет сыяктуу жалпы организмдик оорулар менен да байланыштуу.

Анткени эмаль өзүн өзү калыбына келтире албайт, стоматологиядагы ыкмалар негизинен анын бузулушунун алдын алууга же убактылуу коргоого гана багытталып келген. Азыр колдонулуп жаткан фтор камтыган лактар жана реминералдаштыруучу каражаттар белгилерди жеңилдетсе да, эмалды толук калыбына келтире албайт.

Табигый эмальдын түзүлүшүн калыбына келтирүү

Изилдөөнүн жетекчи автору, доктор Абшар Хасан мындай деди:

«Тиштин эмалы уникалдуу түзүлүшкө ээ — ал тишти өмүр бою механикалык, химиялык жана температуралык таасирлерден коргойт. Биздин материал деминералдашкан же бузулган эмалга, ошондой эле дентинге колдонулганда, жаңы кристаллдардын өсүшүнө түрткү берип, эмальдын табигый архитектурасын калыбына келтирет. Биз лабораторияда "чын жашоого окшош" шарттарда — тиш жууганда, тамак чайнаганда, кислота тийгенде — текшердик жана калыбына келген эмаль кадимки дени сак эмаль сыяктуу эле жүрүм-турум көрсөттү».

Ал эми долбоордун жетекчиси, биомедициналык инженерия жана биоматериалдар кафедрасынын башчысы профессор Альваро Мата мындай деп белгиледи:

«Бул технология дарыгерлер менен бейтаптардын муктаждыктарын эске алуу менен иштелип чыкканына биз абдан кубанычтабыз. Ал коопсуз, колдонууга жеңил жана тез, андан тышкары, өндүрүшкө ылайыктуу. Технологиянын универсалдуулугу ар кандай тиш көйгөйлөрүн — эмалдын жоголушунан тартып дентиндин ачык калышына чейин чечүүгө мүмкүндүк берет. Биз бул ишти Mintech-Bio аттуу стартап аркылуу улантып жатабыз жана биринчи продукцияны кийинки жылы чыгарууну пландап жатабыз. Бул инновация жакын арада дүйнө жүзүндөгү бейтаптарга жардам бере башташы мүмкүн».

Өзүн-өзү калыбына келтире алган тиштерге карай кадам

Жаңы гель табигый эмалдын түзүлүшүн туурап, фторсуз эле тишти бекемдей алганы үчүн стоматологияда чоң өзгөрүү алып келиши мүмкүн. Эгер ал ийгиликтүү коммерциялаштырылса, тиш эмалын калыбына келтирүүнүн жана кариестин алдын алуунун жөнөкөй, коопсуз жана узак мөөнөттүү жолу болуп калат. Бул адамдарга өмүр бою бекем жана дени сак тиштерди сактоого жардам берет.