"Тынчтык жөнүндө" мыйзамында эмнелер айтылган? Бишкекте бул мыйзам боюнча кандай рейддер жүрүүдө?

Кыргызстанда «тынчтык жөнүндө» мыйзам иштей баштады. Ал ызы-чуунун деңгээлин жөнгө салып, жарандардын тынчтыгын жана эс алуусун сактоо мезгилдерин белгилейт.

Бишкек шаарынын Мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл борборунун тамак-аш гигиенасы бөлүмүнүн башчысы Махамат Мурзашев "АКИpress" агенттигине маек куруп, рейддер кантип өткөрүлүп жатканы жана бүгүнкү күнгө чейинки жыйынтыктар тууралуу айтып берди.

– Азыр мыйзам кантип иштеп жатат?

– Мыйзам 2024-жылдын декабрында кол коюлган. Бирок анын таасири дароо байкалган жок. Өзгөчө жай мезгилинде, жайкы аянтчалар иштеп, күчтүү акустика менен концерттер өткөрүлө баштаганда актуалдуу болду. Элдер арызданып жатышты: терезе-эшиктер ачык, батирлерде, айрыкча, турак жай райондорунда катуу музыка угулуп, жашоочуларга тоскоолдук кылды. Май айынын аягынан тартып сентябрга чейин даттануулар көп болот, себеби кафелер, ресторандар толук күч менен иштейт.

Июль айынан тартып кечкисин рейддер башталды. Алар мэрия, райадминистрациялар, укук коргоо органдары жана Госсанэпиднадзор менен биргеликте өткөрүлөт. Негизинен катуу музыка чыккан жайлар – кафелер, концерттик аянтчалар, түнкү клубдар текшерилет. Алгачкы 2–3 айда эч кимди айыпка жыккан жокпуз. Эл жаңы мыйзамды толук түшүнбөй жаткандыктан, рейддер түшүндүрүү мүнөзүндө болду: кызматкерлер барып, мекеме ээлерине кандай иштеши керектигин түшүндүрүштү.

– Азыр көптөр тойлор сөзсүз 22:00дө бүтүшү керек деп ойлошот.

– Ооба, ошондой түшүнүк бар. Бирок мыйзамда андай талап жок. Мыйзамдын негизги талабы – ызы-чууну токтотуу. Сөз тойду токтотуу жөнүндө эмес, катуу музыка, дискотека, бийлер жөнүндө болуп жатат. Мыйзам тынчтыкты камсыздоо үчүн кабыл алынган. Түшүнүктүү да, 22:00дөн кийин эл эс алат. Ошондуктан ушул убакыттан кийин музыка токтотулушу керек. Бирок банкеттин өзүн, тойду каалаганча улантса болот – таңга чейин деле. Болгону катуу музыкалык коштоосуз.

Биздин салттуу тойлордо «антракттар» бар – артисттер чыгат, бийлер болот. Баарын 22:00гө чейин өткөрүүгө болот. Андан кийин дасторкон уланат: тосттор, сый тамактар, маектешүү, бирок музыкасыз. Демек, эл тынчсызданбай эле койсун: майрамдар мурдагыдай өтөт, болгону ызы-чууну чектөө менен.

– Канча жай айыпка жыктырылды?

– Алгачкы айларда биз эскертүү гана бердик. Бул тууралуу телевидение, интернет аркылуу да маалымат тараттык. Ал эми сентябрдан баштап айып салуу башталды. Эгер 22:00дөн кийин катуу музыка коюлса же ызы-чуу ченемден ашса, ээлерине айып салынат.

Азырынча 16 объект айыпка жыгылды, негизинен кафелер. Юридикалык жактар үчүн айыптын көлөмү – 28 миң сом. Бул 16 учур боюнча жалпы сумма 448 миң сом болду.

– Жабылганы бир эле жайбы?

– Ооба, бир объект убактылуу жабылды. Себеби мыйзам бузуу катталган. Алар кийин аппаратураны жайкы аянтчадан алып, ички залга киргизип, ишти өзгөртүштү. Бирок жакында эле кайра бузду – бир жергиликтүү артист түнкү үчкө чейин ырдаган. Ошондо да айып салдык.

Эми эскертебиз: эгер элден кайталанып даттануулар түшсө же рейд учурунда мыйзам бузуу аныкталса, айып гана эмес, жабуу чарасы колдонулат. Азыркы мыйзамда түз эле жазылган: айып пул 100 миң сомго чейин болушу мүмкүн жана объектти жабууга укук берилген. Мурда бизде мындай мыйзамдык негиз жок эле, болгону «ишмердүүлүктү токтоткула» деп сунуш кыла алчубуз. Эми болсо кодексте атайын беренелер бар.

– Демек толугу менен жаап салышы мүмкүн?

– Ооба, бузуу оңдолгонго чейин толугу менен жабылат. Бул жолу мыйзамда так жазылган.

– Бул чечимди ким кабыл алат?

– Госсанэпиднадзор. Эгер даттануу түшүп, факты тастыкталса – айып салабыз, керек болсо жабабыз.

– Түнкү клубдар боюнча кандай болот?

– Эгер клуб турак жайдын ичинде болсо, анда 22:00дөн кийин музыка коюуга болбойт. Бирок эгер ал шаар четинде жайгашып, жакын жерде үйлөр жок болсо, анда чектөө жок. Башкысы – элге тоскоол болбоо.

– Шумду кантип аныктайсыздар?

– Бизде аккредитацияланган лаборатория, атайын аппараттар бар. Санитардык ченем боюнча кечинде кафе-ресторан ичинде 55 дБдан ашпоого, ал эми кошуна батирлерде 40 дБдан жогору болбоого тийиш.

Эгер даттануу түшсө, өлчөп чыгабыз. Мисалы, айрым учурларда 22:00гө чейин деле ченемден ашкан учурлар болду – ошондо да айып салабыз. Ал эми 22:00дөн кийин музыка таптакыр чыкпашы керек.

– Демек, 22:00гө чейин 55 дБ, андан кийин – таптакыр тынчтык?

– Ооба.

– Бул мыйзам кафелерге эле эмес, коңшуларга да тиешелүүбү?

– Албетте. Эгер коңшу катуу ызы-чуу кылса же мотоциклдер, спорттук авто унаалар түнкүсүн катуу үн чыгарса, анда милиция чара көрөт. 102ге чалсаңыз болот. Алардын атайын жабдуусу бар. Биздин аппарат узак мөөнөттүү ызы-чууну өлчөйт, милиция болсо мотоциклдин катуу үнүн заматта каттай алат.

Курулуш жана оңдоо иштерине да чектөө бар: 22:00дөн кийин таптакыр токтотулушу керек.

– Мыйзамда жетишсиздиктер байкалабы?

– Ооба. Анда «22:00дөн кийин ызы-чуу ченемден ашпоого тийиш» деп жазылган. Бирок ченемдин өзү жок. Санитардык эрежелер боюнча – таптакыр ызы-чуу болбошу керек. Бул мыйзамдагы туура эмес формулировка.

– Демек, 22:00дөн кийин эч кандай норма жок?

– Туура. Ченемдер 22:00гө чейин гана бар. Андан кийин таптакыр тынчтык болушу керек.

– Эскертүүлөргө мекемелер кандай жооп берди?

– Кээ бири көңүл бурган жок. Бирок көпчүлүгү колдошту. Айрым администраторлор «эл эрте тарайт, биз да жумушту эртерээк бүтүрөбүз» дешти.

– Шумоизоляция колдонууга уруксат сурагандар болду беле?

– Азырынча жок. Бирок мыйзам так: 22:00дөн кийин эч кандай музыка болбошу керек. Шумоизоляция болсо да, болбосо да айырмасы жок.

– Жаңы мыйзам боюнча сиздерде жабуу укугу бар экен. Толугураак айтсаңыз.

– Мурда биз жаба албайт элек, болгону сунуш кыла алчубуз. Эми болсо мыйзамда так көрсөтүлгөн: эгер санитардык шарттар бузулса, суу, канализация жок болсо – толугу менен жабууга укугубуз бар. Массанын уулануусунда айып 100 миң сомго чейин жетет.

– Акыркы текшерүүлөрдө кандай жыйынтыктар болду?

– 8 айда 1500дөн ашык объект текшердик. 1321 айып пул салынып, жалпысынан 17,5 млн сом өндүрүлдү. Азыркы эсеп боюнча 20 млн сомго жакын болуп калды. Мындан тышкары, 128 объект жабылды.

– Уулуу учурлар канча болду?

– 119 учур катталды, 185 киши жабыркады. Массанын уулануусу 3 жолу болду – «Даамду», «Байданек» жана «Клубника» деген жайларда.

– Жумушчулардын саны жетиштүүбү?

– Бизде болгону 10 кызматкер бар. Анын 3өө – жаңы бүтүргөн ординаторлор. Калганы – тажрыйбалуу, бирок жашы 60тан ашкан адистер. Шаарда 1500дөн ашык коомдук тамактануу объектиси бар, биз аларды жылына бир эле жолу текшере алабыз.

– Жаш адистердин айлыгы канча?

– Врачтын айлыгы – 15 миң сом. Стаж менен 21–22 миң сомго жетет. Жаңы бүтүргөндөр айына 14 миң сом ала тургандыктан, аларды кармап калуу кыйын.